Nakładem wydawnictwa Brill ukazała się drukowana wersja książki pt. Impact of the COVID-19 Pandemic on Justice Systems: Reconstruction or Erosion of Justice Systems - Case Study and Suggested Solution p[od redakcją prof. K. Gajdy-Roszczynialskiej. W ramach zbioru poświęconego wpływowi pandemii Covid-19 na systemy wymiaru sprawiedliwości znalazł się mój artykuł pt. Organisation of the Civil Proceedings in Poland against the Pandemic. Omawiam w nim najważniejsze instrumenty procesowe mogące służyć rozpoznawaniu spraw cywilnych w dobie pandemii.

Z wprowadzenia:

Recently, Polish legislator undertook a major change of the Polish Code of Civil Procedure (CCP) provisions by implementing the Act of 4 July 2019. The Act has been generally in effect since 7 November 2019. It is a fundamental change for the course of the fact-finding proceedings both before first-instance courts and second-instance courts.

There have also been major changes in terms of the organisation of the civil proceedings, particularly in relation to the preparation of the case for the review (including but not limited to the mandatory statement of defence and the preparatory meeting) and the new role of the court as a kind of “manager” of the proceedings (it is referred to as the case management in the legal science). Even though the amendments implemented in 2019 were not related to the COVID-19 pandemic, the pandemic was a real test for the procedural solutions that were implemented – it proved their benefits and revealed their shortcomings.

On the other hand, the pandemic also led to a change in our perception of the principal procedural rules and the existing procedural solutions. In particular, there arose a need to consider the possibility of using the existing solutions under procedural law in order to mitigate the negative effects of the pandemic. The changes made in 2019 have also provided a good opportunity to do so, and there are multiple new solutions which require a separate in‑depth analysis from that perspective.

The purpose of this paper is to point out to new mechanisms relating to the organisation of the proceedings which could be of use when alleviating the consequences of the pandemic for the civil proceedings. It is also to determine whether or not those

PEŁNY TEKST ARTYKUŁU DOSTĘPNY W OPEN ACCESS - TUTAJ

W ramach Księgi pamiątkowej prof. Loica Cadieta ukazał się artykuł naukowy przygotowany przeze mnie wspólnie z Panem profesorem Tadeuszem Erecińskim, pt. Abuse of procedural rights in the Polish Code of Civil Procedure. Artykuł ma na celu przybliżenie społeczności międzynarodowej nowej polskiej regulacji dotyczącej zwalczania nadużycia praw procesowych oraz wskazania na kontrowersje związane z obowiązującą regulacją.

From Intorduction:

Under the concept of the “abuse of procedural rights” in the European civil law procedure, it is assumed that both the court and the parties to the proceedings need to adhere to the principles of honest and loyal procedure, which transposes the bona fide concept to litigation. However, in normative terms, there are some far-reaching differences, most significantly, when it comes to the scale of the legislation interference to streamline that phenomenon. Apart from a common reflection on the need to improve the effectiveness of the procedures by eliminating cases where the conduct is in line with the letter of law but in conflict with its spirit, the European legal orders differ primarily in terms of the categories of the sources of law used, the role of judicial decisions and legal science. They also differ in their outlook on the subjects of the abuse (parties to the proceedings, the court), its scope (typical examples) and how law should identify the cases of abuse and the types of sanctions.

The “abuse of procedural rights” category may be perceived from two perspectives – a broader one and a narrower one. From a broader perspective, it is an umbrella term covering all behaviours of the parties that are negatively evaluated in view of their purpose, the instrumentalisation of procedural rules and institutions or the manner of performing procedural burdens or duties. It is about naming all dishonest, disloyal or unreliable behaviours in civil proceedings, even though they meet the formal conditions of procedural law defined specifically for those behaviours. The common feature of those behaviours is that, while they are formally in compliance with the relevant procedural regulations, they breach the general order of honeste procedere. The subjective scope of those behaviours is not strictly delineated which is due to the fact that the parties’ influence on the initiation and the course of the proceedings may vary, i.e. it may be manifested by various behaviours and not all of them involve the exercise of procedural rights (privileges). This broader perspective should be separated from a narrower perspective on the abuse of procedural rights which refers to only one type of dishonest-, disloyal- or unreliable behaviours which, technically, involve the exercise of procedural rights (privileges) in a dishonest-, disloyal- or unreliable manner.

W dniu 8 grudnia 2023 r. odbyło się seminarium naukowe pt. „Wzmocnienie skuteczności wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce”. Okazją zorganizowanej przez Krajową Izbę Radców Prawnych  debaty teoretyków i praktyków w zakresie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka było przedstawienie projektu założeń do ustawy o wykonywaniu wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, przygotowanego przez Komisję Praw Człowieka KRRP. Seminarium odbyło się przy okazji finału ogólnopolskiego konkursu dla aplikantów radcowskich „Profesjonalny pełnomocnik przed ETPCz”, którego celem było poszerzenie i pogłębienie wiedzy o prawach człowieka, podniesienie umiejętności wypowiadania się i prezentacji argumentów w postępowaniu przed tym międzynarodowym trybunałem.

Miałem przyjemność uczestniczyć w dyskusji na temat prawnoprocesowych aspektów wzmacniających wykonywanie wyroków ETPCz

Więcej na temat Seminarium można znaleźć TUTAJ

W dniach 5-8 września 2023 r. w Limie (Peru) odbył się XVII Światowy Kongres Prawa Procesowego.

Kongres jest najważniejszym wydarzeniem naukowym dla procesualistów cywilnych na świecie. Jest on tradycyjnie organizowany raz na cztery lata przez International Association of Procedural Law, którego jestem członkiem.

Kongres w Limie zorganizowany został przez Katolicki Uniwersytet w Limie  PCUP (Pontifical Catholic University of Peru) i zatytułowany był Judicial Independence in the third millenium.

Na zaproszenie honorowego prezesa IAPL prof. Loica Cadiet działającego jako sprawozdawca generalny na zjeździe przygotowałem referat krajowy na temat niezależności i bezstronności arbitrów, mediatorów i biegłych , a także wygłosiłem zasadnicze konkluzje referatu na sesji plenarnej Kongresu w dniu 8 września 2023 r. w ramach panelu porannego zatytułowanego Imparciality and arbitrors, mediators and experts.

Przy tej okazji doszło do zmian we władzach stowarzyszenia i wyboru nowych członków do Rady IAPL.

Program Kongresu do POBRANIA

Ukazał się nowy numer Gdańskich Studiów Prawniczych (Nr 1/2023) , w którym znalazł się mój artykuł pt Jednolitość czy dywersyfikacja postępowania cywilnego? stanowiący rozwinięcie mojego referatu wygłoszonego na Zjeździe Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Jastrzębiej Górze.

Z wprowadzenia

Zagadnienie jednolitości lub dywersyfikacji postępowania cywilnego jest obecne w nauce prawa procesowego od wieków. Było ono także przedmiotem licznych międzynarodowych konferencji naukowych i publikacji o charakterze prawnoporównawczym. Nic dziwnego, gdyż odpowiedź na pytanie o to czy postępowanie sądowe, w szczególności zaś postępowanie cywilne, powinno być postępowaniem jednolitym, a więc prowadzonym wedle jednego modelu , czy też w sposób zróżnicowany w zależności od przyjętych kryteriów, jest pytaniem o istotę postępowania cywilnego i jego funkcję. Przyjęcie bowiem założenia o potrzebie jednolitości tego postępowania wynika z przekonania o większej autonomii postępowania cywilnego względem prawa materialnego. Wynika bowiem z założenia, że postępowanie cywilne stanowiąc zamknięty system jest dostosowane w taki sam sposób do załatwiania spraw cywilnych bez względu na rodzaj spraw i specyfikę regulacji z zakresu prawa materialnego. Dywersyfikacja wynikająca najczęściej z różnorodności funkcji postępowania cywilnego, czyli w praktyce z heterogeniczności regulacji prawnomaterialnych, których realizacji służy postępowanie cywilne w większym stopniu uwzględnia zaś znaczenie prawa materialnego. Opiera się w większym stopniu zatem na założeniu o pomocniczym charakterze postępowania cywilnego względem prawa materialnego.

Ukazał się mój artykuł zatytułowany Efektywna ochrona wierzycieli w sądowym postępowaniu cywilnym. Publikacja ta znalazła się w monografii zbiorowej zatytułowanej "Aksjologia egzekucji sądowej. W poszukiwaniu optymalnego poziomu ochrony praw wierzyciela i dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym" pod redakcją prof. dr hab. Sławomira Cieślaka.

Zbiór stanowi pokłosie III Konferencji Aksjologicznej zorganizowanej na Uniwersytecie Łódzkim.

Z wniosków końcowych:

Podsumowując powyższe ustalenia należy przyjąć, że efektywna ochrona udzielana wierzycielowi stanowi cel postępowania egzekucyjnego, a nie jego zasadę, nawet jeśli ujmować ja w charakterze czysto opisowym. Założenie to powoduje, że zarówno przy tworzeniu regulacji procesowych, jak i ich interpretacji cel ten powinien być uwzględniany jako punkt wyjścia. Oznacza to, że  wszystkie regulacje postępowania egzekucyjnego powinny wspierać ten cel, nawet jeśli bezpośrednio służą one ochronie dłużnika. Ochrona ta nie ma bowiem w postępowaniu egzekucyjnym samoistnego celu, ale służy zapewnieniu równowagi między interesem wierzyciela i dłużnika dla zachowania zasady proporcjonalności. Celem postępowania egzekucyjnego nie jest przy tym udzielanie ochrony prawnej dłużnikowi w rozumieniu właściwym dla postępowania rozpoznawczego. Stąd jedynie wyjątkowo powinno dochodzić do włączania do tego postępowania aspektów rozpoznawczych , które mogą służyć przewlekaniu postępowania.

W ramach publikacji zbiorowej pt. Zabezpieczenie Roszczeń pieniężnych w praktyce sądowej pod red. prof. Roberta Kulskiego został opublikowany mój artykuł pt.  Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowej (art. 730¹ § 2¹ k.p.c.). Artykuł ten stanowi pierwsze w polskiej doktrynie poszerzone opracowanie na temat nowej instytucji procesowej, jaką jest tzw. uproszczone postępowanie zabezpieczające dotyczące roszczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych.

Z wprowadzenia

Ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych[1] doszło do dodania w art. 730¹ k.p.c. § 2¹ wedle którego interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. Równocześnie wprowadzono art. 735¹ k.p.c., w którym przyznano kompetencje referendarzom sądowym do orzekania w sprawach o udzielenie zabezpieczenia tych roszczeń pieniężnych. W ten sposób powołano do życia, jak się niekiedy to określa, uproszczone postępowanie zabezpieczające. Główne uproszczenie związane z tym postępowaniem zabezpieczającym świadczeń pieniężnych wiąże się z ograniczeniem podstaw udzielenia zabezpieczenia przez zwolnienie w wielu wypadkach od wykazania interesu prawnego w zabezpieczeniu.

Ukazał się Jubieluszowy numer Radcy Prawnego - Zeszytów Nauwkoych (nr 2/2022). W tym numerze wydanym z okazji 40 lecia samorządu radcowskiego znajduje się mój artykuł pt." Orzekanie o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu w postępowaniu cywilnym – uwagi de lege ferenda"  Artykuł został tez opublikowany w języku polskim (s. 161-180) oraz angielskim (s. 373-394).

Kompletny numer czasopisma wraz z oboma wersjami artykułu jest dostępny TUTAJ

Abstrakt (polski i angielski)

Prawo do udziału w postępowaniu sądowym pełnomocnika wyznaczonego dla strony z urzędu stanowi istotną gwarancję zapewnienia prawa do sądu dla osób niezamożnych.  Ważnym elementem instytucji zastępstwa z urzędu jest kwestia finansowania tej części działalności adwokatów i radców prawnych. Od strony procesowej zagadnienie to dotyczy przede wszystkim sposobu orzekania o wynagrodzeniu i kosztach pełnomocnika z urzędu. W tym zakresie pomimo powolnych zmian polegających na odejściu od całkowitej nieodpłatności czynności pełnomocnika dokonywanych w ramach pomocy prawnej wciąż brak spójnej i kompleksowej regulacji. Jak wskazano w niniejszym artykule istnieją wciąż sytuacje, gdy pełnomocnik świadczący pomoc prawną z urzędu w postępowaniu cywilnym może nie uzyskać żadnego wynagrodzenia, gdyż Skarb Państwa tylko subsydiarnie odpowiada za te koszty. Ponadto uzyskanie zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej trwa latami. W tym artykule podjęto jedno z zagadnień związanych z zastępstwem prawnym z urzędu w sprawach cywilnych, a mianowicie kwestia orzekania przez sąd o tym wynagrodzeniu. Impuls do podjęcia tego tematu dały m.in. liczne postulaty zmian w tym zakresie. W ostatnim czasie pojawiły się także konkretne propozycje zmian na polu legislacyjnym.  W związku z tym przedmiotem artykułu jest nie tylko zdiagnozowanie obecnego stanu prawa i orzecznictwa w odniesieniu do orzekania o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu, ale przede wszystkim odniesienie się do zgłaszanych propozycji i postawienie konkretnych postulatów na przyszłość.

The right to participate in court proceedings of a court-appointed attorney is an essential guarantee of ensuring the right to a fair trial for the less well-off. A vital element of the institution of ex officio representation is the issue of financing this part of the activity conducted by advocates and attorneys at law. From the procedural perspective, this issue primarily relates to the method of adjudicating on the remuneration and costs of a court-assigned attorney. In this area – despite slow changes consisting in abandoning the completely free-of-charge activities of the attorney performed as part of legal aid – there is still no consistent and comprehensive regulation. As has been described in this article, there are still situations where an attorney providing legal aid in civil proceedings may not receive any remuneration because the State Treasury is only subsidiarily liable for these costs. In addition, it takes years to obtain reimbursement of legal representation costs for unpaid legal aid. In this article, one of the issues related to legal representation in civil cases has been addressed; namely, the issue of adjudication by the court on this remuneration. The stimulus to take up this topic has been provided, inter alia, by a number of postulates for changes in this field. Recently, there have also been specific proposals put forward for changes in the legislative. Therefore, the subject of this paper is not only to diagnose the current state of law and jurisprudence with regard to adjudicating on the remuneration of an attorney assigned by the court but, above all, to refer to the proposed proposals and to put forward specific postulates for the future.

W dniach 16-18 października 2022 r.  miałem przyjemność uczestniczyć w organizowanej przez Uniwersytet w Monachium międzynarodowej konferencji naukowej pt. "European standards ofjudiciary and civil justice". W konferencji udział wzięli wybitni przedstawiciele nauki z wielu ważnych ośrodków naukowych , mi. z Uniwersytetu w Barcelonie, Leiden, Oslo, Ghent.

W dniu 17 października wygłosiłem referat pt. European minimum requirements for the recruitment of judges.

Z konferencji planowana jest publikacja naukowa w wydawnictwie Hart Publishing.